Beste redactieleden,
Hieronder een uitgewerkt plan voor de serie over de initiatiefnemers en eerste
bestuursleden, om op te nemen in het tijdschrift vanaf eind december 2010.
Ik stel me voor dat het een reeks van 13 artikelen wordt met een lengte van 1500
woorden. De eerste 1100 woorden gaan dan over de wie de persoon was en wat de
persoon voor de NNV heeft betekend. In 400 woorden volgt dan een vooruitblik
voor de komende 10 jaar op het vakgebied van de persoon. Wat vinden jullie
daarvan?
Hieronder geef ik voor de minder bekende personen een korte schets, voorzover ik
iets kon vinden. Dan geef ik een suggestie voor een auteur en via welke redacteur
we iemand kunnen benaderen. Kijk hieronder even of je naam voorkomt en of dat
gaat lukken. Als je naam niet voorkomt en je hebt goede contacten, graag even
melden bij Claud.
Gilles Holst zou als initiatiefnemer en eerste voorzitter als eerste aan de beurt
moeten komen. De volgorde van de rest is min of meer willekeurig. We zouden de
auteurs van latere afleveringen allemaal een deadline van 1 januari 2010 kunnen
geven, zodat er veel ruimte is om de artikelen in te plannen.
In het januarinummer van 2011 zou ook een stuk over de oprichting van de NNV
kunnen komen. Wie heeft een suggestie voor een auteur? Deadline 1 oktober 2010.
Algemene info over de oprichting van de NNV:
http://www.nikhef.nl/~ed/NNV/AANVANG/nnvstart.html
Ik zal voorlopig de coördinatie van de serie op me nemen.
Groeten,
Claud
Aflevering 1 (verschijnt eind december 2010)
Gilles Holst (1886 - 1968), initiatiefnemer en eerste voorzitter NNV,
Vanaf 1914 was Holst werkzaam bij Philips' Gloeilampenfabrieken te Eindhoven,
en werd de eerste medewerker en directeur van het NatLab. Holst had een goede
neus om te beoordelen of een bepaald gebied van natuurwetenschappelijk
onderzoek rijp was voor technische toepassing. Zo stimuleerde hij onderzoek op het
gebied van gasontladingen, radiobuizen, röntgenbuizen, fotocellen, en van de
emissieverschijnselen die daarin een rol spelen. Holst zag ook de mogelijkheden
van radio als communicatiemiddel. In het midden van de jaren dertig zette hij een
sterke groep aan het werk op het gebied van de elektrische en magnetische
eigenschappen van de vaste stof, omdat hij oordeelde dat de nieuwe
kwantummechanica de weg had geopend tot voldoende inzicht. De KNAW kent
sinds 1939 elke vier jaar de Gilles Holstprijs toe aan eminente onderzoekers die
werkzaam zijn op het grensvlak van schei- en natuurkunde. Holst Centre honors the
name of Gilles Holst by carrying on this talent and bridging the gap between its
academic and industrial partners.
Auteur: Iemand van het Natlab, via Richard Engeln of Jos van Haaren? Deadline: 1
oktober 2010
Aflevering 2 (verschijnt eind januari 2011)
Hermannus Haga (1852-1936) initiatiefnemer
Haga heeft zich vooral toegelegd op onderzoek naar de aard en de
polarisatietoestand van röntgenstralen, waarvan het bestaan net was ontdekt.
Als hoogleraar heeft hij het Natuurkundig Laboratorium opgericht. Zijn
proefondervindelijke aanpak van zijn onderzoekingen die hij ook in zijn colleges
toepaste, betekende een hervorming van het natuurkundig onderwijs.
http://www.rug.nl/museum/geschiedenis/hoogleraren/haga
Auteur: Iemand uit Groningen via Aernout van Enter? Deadline: 1 november 2010
Aflevering 3 (verschijnt eind februari 2011)
Ewoud van Everdingen (1873 - 1955) initiatiefnemer
Nederlandse natuurkundige, meteoroloog, oceanograaf en klimatoloog. Van
Everdingen studeerde wis- en natuurkunde in Leiden en promoveerde daar in 1897
bij Kamerlingh Onnes op het proefschrift Metingen over het verschijnsel van Hall
en de toename van den weerstand in het magnetisch veld. Daarna was Van
Everdingen assistent van Kamerlingh Onnes op het Leidse natuurkundig
laboratorium en van 1900 tot 1910 privaatdocent in de natuurkunde. In 1903 trad
hij in dienst van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) in De
Bilt als directeur. Van 1907 tot 1938 was hij hoofddirecteur. In 1910 werd hij
benoemd tot buitengewoon hoogleraar in de meteorologie, klimatologie en
oceanografie aan het Geografisch Instituut van de Universiteit Utrecht. In 1921
werd hij verkozen tot lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van
Wetenschappen, (KNAW).
Auteur: Iemand van KNMI via Peter Siegmund? Deadline: 1 december 2010
Aflevering 4 (verschijnt eind maart 2011)
HAAS, Marc de (1866-1951) initiatiefnemer
In 1893 assistent voor natuurkunde bij Lorentz, in 1895 leraar natuurkunde aan de
HBS te Zierikzee en in 1897 te Amersfoort. In hetzelfde jaar volgde zijn benoeming
tot docent aan de Polytechnische School te Delft als opvolger van R. Sissingh. Hij
aanvaardde dit ambt op 8 november 1897 met een rede: De natuurkunde en de
techniek ([S.l.], 1897). Toen de Polytechnische School in 1904 werd omgezet in de
Technische Hoogeschool werd De Haas benoemd tot gewoon hoogleraar in de
toegepaste natuurkunde.
Tijdens zijn hoogleraarschap - hij was in 1919/1920 tevens rector magnificus - lag
het accent meer op het onderwijskundige dan het zuiver wetenschappelijke vlak, al
kunnen van het laatste aspect onderzoekingen met J.W. Gilthay over de beweging
van de kam van de viool (1909) en met L.H. Siertsema metingen over de
brekingsindices en dispersies van gassen onder hoge druk (1911) genoemd worden.
De Haas speelde een grote rol bij de opbouw van het natuurkundeonderwijs in
Delft.
http://www.inghist.nl/Onderzoek/Projecten/BWN/lemmata/bwn2/haas
Auteur: Iemand van KNMI via Lodewijk Arntzen? Deadline: 1 januari 2011
Aflevering 5 (verschijnt eind april 2011)
JULIUS, Willem Henri (1860-1925) initiatiefnemer
Het wetenschappelijk werk van Julius ligt geheel op het gebied van de
zonneverschijnselen (staalbreking in de zonneatmosfeer, ongelijke verschuiving van
de zonnelijnen, e.d.). Hij nam deel aan verschillende expedities voor het waarnemen
van zonsverduisteringen (Sumatra, 1901; Burgos, 1905; Maastricht, 1912) en
verbleef enige tijd op het Mount Wilson observatorium in Californie (1907). Zijn
zonnetheorie ging uit van de gedachte dat het ons door de zon toegezonden licht een
verstrooiing en breking heeft ondergaan in de buitenste lagen van de zon zelf. Hij
gaf een verklaring van het feit dat de roodverschuiving van het middelpunt van de
zon naar de rand toeneemt (1909), een verschijnsel van groot belang in verband met
de vraag of de door A. Einstein uit zijn relativiteitstheorie afgeleide
roodverschuiving al of niet bestaat. In 1911 deed Julius een vergeefse poging
Einstein als opvolger van de overleden C.H. Wind naar Utrecht te krijgen. De
correspondentie hierover, alsmede brieven tussen Einstein en Julius over
zonnefysica, bevinden zich in het Utrechts Universiteitsmuseum. Einstein noemde
Julius 'one of the most original exponents of solar physics' (The Astrophysical
Journal 63 (1926) 196). Julius' (achterhaalde) theoretische opvattingen zijn
samengevat in zijn Leerboek der zonnephysica, dat na zijn dood door zijn leerling
en medewerker M. Minnaert in 1928 is uitgegeven.
http://www.inghist.nl/Onderzoek/Projecten/BWN/lemmata/bwn2/julius
Auteur: Iemand van UU of UvA (Anton Pannekoek Instituut?) via Vincent Icke?
Deadline: 1 februari 2011
Aflevering 6 (verschijnt eind mei 2011)
Heike Kamerlingh Onnes (1853 - 1926) initiatiefnemer
Auteur: Dirk van Delft via Rob van den Berg? Deadline: 1 maart 2011
Aflevering 7 (verschijnt eind juni 2011)
H.A. Lorentz (1853 - 1928) initiatiefnemer
Auteur: Herman de Lang of iemand van Instituut Lorentz via Frans van Lunteren?
Deadline: 1 april 2011
Aflevering 8 (verschijnt eind juli 2011)
L.S. Ornstein (1880 - 1941) initiatiefnemer
In 1909 werd hij benoemd tot lector in de wiskundige natuurkunde aan de
Universiteit van Groningen. In 1914 werd hij gewoon hoogleraar in de theoretische
fysica aan de Universiteit Utrecht als opvolger van Peter Debye. Hij aanvaardde dit
ambt op 25 januari 1915 met een oratie over Problemen der kinetische theorie van
de stof. Wegens ziekte van Willem Henri Julius werd hij in 1920 tijdelijk directeur
van het natuurkundig instituut te Utrecht en na de dood van Julius in 1925 directeur.
Vanaf 1921 breidde hij het natuurkundig laboratorium uit, dat op 9 februari 1926
geopend werd. Hij hield zich bezig met vele gebieden van de experimentele en
theoretische natuurkunde, onder meer spectroscopie, vloeibare kristallen,
statistische mechanica, biofysica en praktische zaken als verlichting van musea. Hij
stimuleerde samenwerking met de industrie en leidde vele (94!) promovendi op.
Samen met Uhlenbeck leidde hij de formule voor het statistische Ornstein-
Uhlenbeckproces af.
Tijdens de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog werd Ornstein wegens zijn
joodse afkomst in november 1940 als hoogleraar ontslagen en de toegang tot zijn
laboratorium ontzegd.
Auteur: iemand van UU via Koos Gubbels? Deadline: 1 mei 2011
Aflevering 9 (verschijnt eind augustus 2011)
P. Zeeman (1865 - 1943) initiatiefnemer
Zeeman was hoogleraar natuurkunde aan de Universiteit van Amsterdam vanaf
1900. In 1908 werd hij directeur van het Natuurkundig instituut aldaar. In 1902
deelde hij met Hendrik Lorentz de Nobelprijs voor zijn ontdekking van het
Zeemaneffect.
Auteur: iemand van UvA via Bram Wouters? Deadline: 1 juni 2011
Aflevering 10 (verschijnt eind september 2011)
P.H. van Cittert, eerste secretaris-penningmeester
Werkzaam op het Physisch Laboratorium van de Rijksuniversiteit Utrecht. Het
Utrechts Universiteitsmuseum start in 1918 nadat natuurkundige dr. P. H. van
Cittert een grote verzameling natuurwetenschappelijke instrumenten aantreft op de
zolder van het toenmalige fysisch laboratorium.
Auteur: iemand van Utrechts Universiteitsmuseum via ? Deadline: 1 juli 2011
Aflevering 11 (verschijnt eind oktober 2011)
F. Zernike (1888-1966), bestuurslid eerste bestuur
Nederlands natuurkundige die in 1953 de Nobelprijs voor de Natuurkunde ontving
voor zijn uitvinding van de fasecontrastmicroscoop. Met dit instrument, een
aanvulling op de gewone microscoop, kan het inwendige van levende cellen
zichtbaar worden gemaakt. Tevoren was dit onmogelijk omdat voor de gewone
microscopie dodelijke kleurstoffen onontbeerlijk waren.
Auteur: Klaas van Berkel via Frans van Lunteren? Deadline: 1 augustus 2011
[Klaas van Berkel, Frits Zernike 1888 - 1966 In: K. van Berkel, A. van Helden en
L.Palm ed., A History of Science in The Netherlands. Survey, Themes and
Reference (Leiden: Brill, 1999) 609 - 611.]
Aflevering 12 (verschijnt eind november 2011)
J.M. Burgers (1895-1981), bestuurslid eerste bestuur
Dutch physicist and the brother of the physicist W. G. Burgers. Burgers studied in
Leiden under Paul Ehrenfest, where he obtained his PhD in 1918. He is credited to
be the father of Burgers' equation, the Burgers vector in dislocation theory and the
Burgers material in viscoelasticity. Jan Burgers was one of the co-founders of the
International Union of Theoretical and Applied Mechanics (IUTAM) in 1946, and
was its secretary-general from 1946 until 1952.
Auteur: G Ooms Scientific Director of the J.M. Burgerscentrum via Miriam
Blaauboer? Deadline: 1 september 2011
Aflevering 13 (verschijnt eind december 2011)
H.G. Cannegieter (1895-1981), bestuurslid eerste bestuur
De Nederlandse pionier op het gebied van de aërologie.
Auteur: iemand van het KNMI via Peter Siegmund? Deadline: 1 oktober 2011
^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^
Claud Biemans
Frontlinie Communicatie
Oostelijke Handelskade 54 hs
1019 BP Amsterdam
06-44566395
020-4191866
www.frontlinie.nl
